وحید مژده

یکی از مسایلی که رئیس جمهور افغانستان تلاش دارد آن را به عنوان کارنامۀ درخشان سه سال حکومت داری اش به رخ مردم بکشد، متقاعد ساختن امریکا به قبول نقش پاکستان در جنگ و نا امنی ها در افغانستان است. رئیس جمهور ادعا دارد که دست‎آورد این تلاش های حکومت وحدت ملی فشار هایی است که اکنون از جانب امریکا بر پاکستان اعمال می شود.

در اینجا سوال مهمی مطرح می شود؛ آیا امریکا که دعوای رهبری جهان را دارد و بیش از شانزده سال است که در افغانستان می جنگد، کشته می دهد و پول هزینه می کند، خودش از این مسئله آگاه نبوده است؟ آیا خود امریکا با آن دستگاه های عریض و طویل استخباراتی خویش ناتوان از درک این مسئله بود و نیاز به شخصیتی چون اشرف غنی افتاد تا بیاید و پرده ازاین راز پنهان بردارد؟

درست است که بعد از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، فشارهای لفظی از جانب امریکا بر پاکستان افزایش یافت اما این فشار ها بیشتر با روابط پاکستان با چین رابطه دارد. می دانیم که در استراتژی امنیتی دفاعی جدید امریکا از چین به عنوان رقیب اصلی امریکا در سطح جهانی نام برده شده و پاکستان نیز جور دوستی خود با چین را می کشد.

 هرچند همان گونه که اشاره شد این فشارها بیشتر لفظی و کمتر عملی بوده است اما موجب شده تا احساس نوعی تجرید از جامعۀ جهانی در رهبران پاکستان به میان آید. دولتمردان پاکستان برای بیرون رفت از این معضل، سخنان تُندی به آدرس امریکا داشتند و تلاش نزدیکی با روسیه را به منظور فشار متقابل بر امریکا ادامه دادند اما در عین زمان سفر مقامات پاکستانی به امریکا و مذاکرات با امریکایی ها ادامه داشت تا به واشنگتن اطمینان دهند که پاکستان به دوستی دیرینه اش با امریکا ادامه خواهد داد. هرچند پاکستان اعلام قطع کمک های نظامی از جانب امریکا را ظاهرا بی اهمیت تلقی کرد اما به تلاش های مخفیانۀ دیپلوماتیک این کشور نشان می داد که این کمک ها برای پاکستان همچنان مهم و حتی حیاتی است. به نظر می رسد که این دو سیاست متضاد، دست‎آورد هایی برای پاکستان داشته است. جان سولیوان معاون وزارت خارجۀ امریکا به مقامات افغان تصریح می کند که علی الرغم همه مشکلات، پاکستان همچنان متحد مهم و استراتژیک امریکا در این منطقه از جهان است.

بعد از حملات خونین به هوتل انترکانتی ننتال و چهارراهی صدارت در کابل، دولت افغانستان مدعی شد که این حملات در پاکستان سازماندهی شده بود و برای اثبات این مسئله، وزیر داخله و رئیس امنیت ملی به اسلام آباد رفتند تا اسناد دست داشته را در اختیار مقامات پاکستانی بگذارند.

عده ای از تحلیلگران این اقدام دولت افغانستان را نشان از ضعف دانستند و به جای آن مراجعۀ افغانستان به شورای امنیت سازمان ملل را کارساز تر می دانستند اما حکومت وحدت ملی که با امریکا پیوند استراتژیک دارد، نمی تواند سیاستی مغایر با خواست امریکا برای خود تعریف نماید.

از جانبی حکومت وحدت ملی نیز ناگزیری های خود را دارد؛ گذشته از جنگ در بخش بزرگی از کشور و حملات خونینی که به صورت مرتب کابل را آماج قرار داده است، اختلافات داخلی حکومت نیز مزید بر علت است. این حکومت در شرایطی نیست که بتواند شکایت به سازمان ملل ببرد و همینقدر که بتواند در کوتاه مدت خود را از بحران برهاند، کافیست!

دو مقام امنیتی بعد از بازگشت از اسلام آباد مدعی شدند که بعد از ارائۀ اسناد، مقامات پاکستانی به این حقیقت اذعان نمودند که این دو حمله در خاک پاکستان برنامه ریزی شده بود و تعهد سپردند که موضوع را پیگیری خواهند کرد. آن ها گفتند که در چند روز آینده یک هیئت پاکستانی به کابل خواهد آمد و در همین زمینه مذاکرات بیشتر صورت خواهد گرفت. اما این ادعای مقامات امنیتی افغان از جانب پاکستان رد شد. پاکستان رسماً اعلام نمود که هیچ تعهدی به هیئت افغانی نسپرده است و مذاکرات دوطرف به مبارزۀ مشترک علیه تروریسم تمرکز داشته است. به گزارش رسانه های پاکستانی، مقامات پاکستانی به جانب افغانستان گفته اند که ما به منظور جلوگیری از ورود و خروج جنگجویان در طول خط دیورند ۹۷۵ پوستۀ سرحدی ایجاد کرده ایم درحالی که افغانستان دراین سرحد طولانی فقط ۲۰۰ پوسته دارد.

از جانب دیگر پاکستانی ها با سپردن ۲۷ زندانی به جانب افغانستان ظاهراً خواستند تا حسن نیت خود را به جانب افغانستان نشان دهند. مقامات پاکستانی این افراد را به نام جنگجویان طالب و شبکۀ حقانی به کابل تحویل دادند اما بعداً مشخص شد که اینها مهاجرین افغان در پاکستان بودند که به دلیل نداشتن اسناد اقامت، توسط پولیس پاکستان دستگیر شده بودند. از این جهت بود که نخواستند این مسئله رسانه‌ای شود.

در سفر هیئت پاکستانی به کابل تحت ریاست تهمینه جنجوعه معاون وزرات خارجۀ پاکستان نیز اشاره ای به سفر مقامات امنیتی افغان به پاکستان نشد و سفر هیئت پاکستانی بخشی از تماس های معمول میان دو کشور خوانده شد.

اما این رفت وآمدها بیش از اینکه ناشی از تمایل دو کشور و مخصوصاً افغانستان بوده باشد، به سفر جان سولیوان معاون وزیر خارجۀ امریکا به افغانستان رابطه داشت. در شرایطی که گمان می رود امریکا پاکستان را زیر فشار قرار داده است، در عین زمان از حکومت افغانستان می خواهد تا روابط خود با پاکستان را بیش از این خراب نسازد.

گزارشی که جان سولیوان بعد از سفر دو روزه اش به کابل به کمیتۀ روابط خارجی کنگرۀ امریکا ارائه کرد، می تواند برای پاکستان مایۀ امیدواری باشد. وی گفت: در دوران مذاکرات با مقامات افغان به این مسئله تاکید نمودم که داشتن روابط خوب میان افغانستان و پاکستان ضروری است. در جریان این مذاکرات به مقامات افغان گفتم که به منظور ایجاد ثبات در منطقه، امریکا به همکاری پاکستان نیاز دارد زیرا پاکستان در گذشته در جنگ علیه القاعده نقش کلیدی داشته و در تامین نیازهای لوژستیکی نیروهای امریکایی در افغانستان راه اکمالاتی پاکستان از اهمیت بسیار برخوردار بوده است.

سولیوان گفت که رهبران افغانستان به این باور اند که پاکستان در نا امنی های افغانستان دخیل است. هرچند این حرف درست است اما من به آن ها گفتم که امریکا می خواهد با هردو کشور افغانستان و پاکستان روابط خوب داشته باشد.  ”به عبارۀ دیگر مداخلۀ پاکستان در افغانستان برای امریکا زیاد جدی نیست!“

با توجه به این سخنان سولیوان در کمیتۀ روابط خارجی کنگرس امریکا، می توان نتیجه گرفت که سفر مقامات امنیتی افغان به اسلام آباد و نیز سفر معاون وزیر خارجۀ پاکستان به افغانستان، به سفر سولیوان به کابل رابطه داشته و سولیوان به رهبران افغان خاطر نشان ساخته که امریکا نمی خواهد روابط خود با پاکستان را بیش از این خراب سازد.

درحالی که حکومت افغانستان و رسانه های طرفدار امریکا در افغانستان حتی از امکان حملات نظامی امریکا به پایگاه های هراس افگنان در خاک پاکستان سخن می گویند، جنرال کینت مکنزی رئیس ستاد نیروهای مشترک ایالات متحدۀ امریکا در سفر اخیرش  به پاکستان به مقامات نظامی پاکستان اطمینان داد که امریکا هیچ طرحی برای حملۀ نظامی به خاک پاکستان ندارد. در عین حال جنرال جوزف ووتل فرماندۀ نیروهای مرکزی امریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که ما از چند سال بدینسو اختلافاتی با پاکستان داریم اما اکنون نقش پاکستان در حل مسئلۀ افغانستان بسیار مهم است و ما به مقامات پاکستانی گفته ایم که برای کم کردن فشار های جنگ بر افغانستان، ما به همکاری شما نیازمندیم.

به توجه به خواست امریکا بود که با وجود حملات خونین به کابل و حتی موشک باران مناطق سرحدی افغانستان بعد از سفر هیئت پاکستانی، حکومت افغانستان در برابر پاکستان خاموش باقی ماند اما بعضی از سیاستمداران در کشور همچنان به فریب اذهان مشغول اند که دیگر کار پاکستان تمام است!. آیا واقعاً چنین است؟!