ابوبکر سبزوار

بعد از ماه ها تنش در روابط میان کابل و اسلام آباد، در هفتۀ گذشته یک هیئت از پارلمان پاکستان تحت ریاست سردار ایاز صادق رئیس اسامبلۀ ملی پاکستان از کابل دیدن نمود. هدف از این دیدار، بهبود روابط میان افغانستان و پاکستان خوانده شد.

دور جدید از تنش میان افغانستان و پاکستان بعد از حملۀ تروریستی به زیارت شهباز قلندر در ایالت سند پاکستان آغاز شد و در عکس العمل به آن پاکستان سرحد خویش با افغانستان را برای بیش از یک ماه بست و بعضی از ولسوالی های سرحدی در ولایات کنر و ننگرهار را موشک باران نمود. پاکستان مدعی شد که تروریست ها از خاک افغانستان این حمله را برنامه ریزی نموده بودند اما سرانجام با میانجیگری بریتانیا، نماینده گان افغانستان و پاکستان در ۲۵ حوت در لندن با هم به مذاکره نشستند و در این نشست محمد حنیف اتمر و سرتاج عزیز توافق نمودند تا سرحد میان دوکشور باز شود.

از آن به بعد بعضی از منابع پاکستانی گزارش دادند که اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان نامه ای به نوازشریف صدراعظم پاکستان فرستاده و خواهان بهبود روابط شده است. هرچند ارگ این خبرها را تائید یا تکذیب نکرد اما توافق کابل به سفر هیئت پاکستانی به افغانستان نشان داده که افغانستان در این رابطه علاقمندی داشته است. عمر زاخیلوال سفیر افغانستان در اسلام آباد در مورد این هیئت گفت که در طول سال های گذشته چنین هیئت با صلاحیت از پاکستان به افغانستان سفر نکرده است  و ابراز خوش بینی نمود که سفر این هیئت به بهبود روابط میان دو کشور موثر ثابت گردد.

هیئت پاکستانی متشکل از تمام احزاب سیاسی پاکستان به شمول حزب مسلم لیک نوازشریف و از تمام چهار صوبۀ پاکستان بود و این نخستین باری بود که پاکستان چنین هیئتی را به کشور خارجی می فرستاد. در شرایطی که احزاب سیاسی در پاکستان در داخل این کشور با همدیگر درگیر کشمکش و نزاع اند، توافق بر سر مسئلۀ افغانستان میان احزاب مختلف می تواند تاحدی امیدوار کننده باشد.

ایاز صادق و هیئت همراهش در این سفر با مقامات دولتی افغانستان از جمله رئیس جمهور، رئیس اجرائیه و سایر مقامات افغان دیدار داشتند و مقامات افغان با هیئت پاکستانی بی پرده و صریح سخن گفتند و ضمن انتقاد های صریح از راکت پراکنی های پاکستان به مناطق مرزی، در مورد اقدامات یک جانبۀ پاکستان در امتداد خط دیورند نیز اعتراض خود را به پاکستانی ها خاطر نشان ساختند. رئیس هیئت پاکستانی در پایان سفر خویش گفت که وظیفه دارد تا خواست ها و اعتراضات مقامات افغان را به مقامات پاکستانی برساند و اعضای هیئت تلاش خواهند کرد تا سوء تفاهمات میان دوکشور هرچه زود تر حل شود.

هرچند گفته شده بود که هیئت پاکستانی با اختیارات ویژه به افغانستان سفر کرده است اما در افغانستان باور اینست که سفر مقامات غیرنظامی پاکستان به افغانستان گره از مشکل میان دو کشور نخواهد گشود زیرا تصمیم در این مورد در حیطۀ صلاحیت غیرنظامیان نیست اما بعد از سفر این هیئت، نوید مختار رئیس سازمان استخبارات نظامی پاکستان سفر کوتاهی به کابل داشت و با رئیس جمهور غنی و معصوم استانکزی رئیس امنیت ملی افغانستان مذاکره نمود. گفته شد که هدف از این سفر، تبادل نظر در مورد اقدامات پاکستان در آنسوی دیورند از جمله کشیدن سیم خاردار و حفر خندق در امتداد خط بوده است. نوید مختار بعد از بازگشت به کشورش به رسانه ها گفت که در این دیدار با مقامات افغان در مورد عملیات مشترک علیه تروریسم در دوسوی دیورند صحبت کرده است.

بعضی از صاحب نظران همزمان شدن سفر هیئت پاکستانی به افغانستان به منظور بهبود روابط میان دو کشور را با ظاهر شدن حکمتیار در افغانستان در رابطه می دانند و به این باور اند که با آمدن حکمتیار به افغانستان، پاکستان تاحدی در سیاست های خود در قبال افغانستان تغییر وارد خواهد کرد.

از جانب دیگر تنش در روابط میان دو کشور برای پاکستان نیز از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. تجارت این کشور با آسیای میانه که پاکستان به آن اهمیت زیاد می دهد، با بسته شدن یک ماهۀ سرحد میان افغانستان و پاکستان صدمه دید و فشار لازم بر افغانستان را که پاکستان خواهان آن بود بار نیاورد.

در گذشته بسته شدن سرحد میان افغانستان و پاکستان حتی به مدت چند روز موجب مشکلات اقتصادی در افغانستان می شد اما این بار که سرحد مدت بیش از یک ماه بسته باقی ماند، مشکل جدی در افغانستان بروز نه نمود و نشان داد که تلاش های دولت افغانستان برای یافتن راه های بدیل برای بندر کراچی تا حد زیادی موثر بوده است اما در مقابل این تجار پاکستانی بودند که خسارات زیادی را متحمل شدند.

اما افغانستان نیز با چالش هایی مواجه است که این کشور را ناگزیر از جلوگیری از تنش طولانی مدت با پاکستان می سازد. در شرایطی که نیروهای امنیتی افغان با موج جدیدی از عملیات بهاری طالبان مواجه اند و سیگار یا دفتر بازرس مخصوص امریکا برای افغانستان از تلفات سنگین نیروهای افغان هشدار می دهد، دولت افغانستان مجبور است تا در تلاش بهبود روابط با پاکستان باشد. از آنجایی که تلاش های افغانستان برای وادار ساختن امریکا برای فشار بر پاکستان به صورت کامل بی ثمر ثابت شده است، این ناگزیری کابل قابل درک است تا حتی با هیئت هایی از جانب پاکستان نیز مذاکره نماید که هیچ گونه صلاحیت وارد آوردن فشار بر نظامیان در پاکستان را ندارد.