وحید مژده

 در اواسط ماه اکتوبر هیئتی از جانب ریاست جمهوری افغانستان عازم دوحه پایتخت قطر شد تا با نماینده گان طالبان در دفتر قطر مذاکره نماید. هدف از این مذاکرات، تشویق طالبان به صلح با دولت افغانستان بود. فرستاده های ریاست جمهوری عبارت بودند از محمد اکرم خپلواک، محمد قاسم حلیمی، ملا عبدالسلام ضعیف، مولوی وکیل احمد متوکل و ملا معتصم آغا. به نماینده گی از طالبان بعضی از اعضای دفتر قطر تحت ریاست شیرمحمد عباس استانکزی در این نشست شرکت داشتند.

هدف از سفر این هیئت به قطر، نشان دادن تمایل دولت افغانستان به صلح با طالبان بود و برای نشان دادن حسن نیت نیز این هیئت به سفارت افغانستان در دوحه وظیفه سپرد تا به ۵ تن از طالبانی که قبلاً از زندان گوانتانامو آزاد شده بودند، پاسپورت صادر نماید. این پنج تن عبارتند از: نورالله نوری سابق رئیس زون شمال، خیرالله خیرخواه سابق وزیر داخله و والی هرات، عبدالحق وثیق سابق معاون امنیت طالبان، ملا فاضل سابق معاون وزیر دفاع و محمد نبی عمری از افراد بلند پایۀ طالبان بودند که در بدل رهایی بونی برگدال سرباز دستگیر شدۀ امریکایی از گوانتانامو آزاد شدند و دولت قطر به آن ها اجازه داد تا در آن کشور زنده گی کنند.

هیئت فرستاده شده از جانب ریاست جمهوری به نماینده گان طالبان گفتند که، حکومت افغانستان خواهان آنست که افغان ها در انتخابات آینده به صورت یک پارچه سهم بگیرند و امیدوار است که تا آن زمان پروسۀ صلح به پیش برود و طالبان هم در انتخابات سهم بگیرند. آن ها پیوستن حکمتیار به دولت را به عنوان نشانه ای از درک درست وی از اوضاع دانستند که اکنون تلاش دارد تا خود را آمادۀ شرکت در انتخابات سازد.

اینکه در گذشته دولت افغانستان مدعی بود که برای رسیدن به صلح در افغانستان باید در ابتدا با پاکستان صلح کرد، با تلاش های جدید همخوانی ندارد. به نظر می رسد که اکنون دولت به این نتیجه رسیده که مسیر اسلام آباد، مسیری به مراتب دشوارتر از مذاکره با طالبان است.

دعوت هیئت فرستاده شده از جانب دولت تا حدی جنبۀ قومی داشت و بر بنیاد همین نگرانی نیز داکتر عبدالله در دیدار با غیرت عمروف رئیس کمیتۀ تحریم های سازمان ملل متحد خواهان شامل شدن نام رهبران طالبان در لیست سیاه این سازمان شد اما در مقابل حاجی دین محمد معاون شورای صلح این کار را مغایر با تلاش های صلح با طالبان خواند.

کسانی که صلح را با گرایش های قومی رابطه می دهند و گمان می کنند صلح دولت با طالبان، تلاش برای حل یک مشکل درون قومی است باید به این نکته توجه کنند که این مسئله بسیار پیچیده تر از این گونه برداشت هاست.

سفرهای حامدکرزی به کشورهای روسیه و ایران در ایجاد این نگرانی در ذهن رئیس جمهور غنی بی تاثیر نیست که شاید این دو کشور که با طالبان رابطۀ خوب دارند، این گروه را تشویق نمایند تا در انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری از کرزی و یا کاندیدای مورد حمایت کرزی حمایت کنند. موضع ضد امریکایی کرزی می تواند مشوقی برای نزدیکی طالبان با رئیس جمهور سابق باشد.

طالبان به هئیت اعزامی از جانب رئیس جمهور گفته اند که شرط آنان برای اعلام تاریخ خروج نیروهای خارجی از افغانستان هنوز پابرجاست و تغییری در آن وارد نیامده است. در این دیدار در مورد فعالیت های داعش در افغانستان نیز صحبت شده است. طالبان مدعی اند، که در درگیری میان طالبان و داعش، دولت از داعش حمایت می کند، اما هیئت دولت موضوع حمایت دولت از داعش را شایعات بی اساس خوانده است.

بعد از اعلام استراتژی جدید ترامپ در مورد افغانستان، به نظر می رسید که برنامۀ جنگ با طالبان در اولویت است و به خصوص زمانی که امریکا به بسته شدن دفتر طالبان در قطر تمایل نشان داد این باور قوت گرفت که شاید امریکا دیگر برنامه ای برای مذاکره با طالبان نداشته باشد اما طالبان در دیدار با هیئت فرستاده شده از جانب ارگ گفتند که قبلاً هیئتی از امریکا نیز به قطر آمده و با آن ها در مورد راه های حل بحران افغانستان مذاکره کرده است.

به نظر می رسد که استراتژی جدید امریکا برای جنوب آسیا که رسانه های بین المللی و به تبع آن رسانه های مرتزقه از جانب امریکا در افغانستان در موردش آن همه هیاهو به راه انداختند، ”هیاهوی بسیار برای هیچ“ بود. امریکایی ها به طالبان گفته اند که ”جنگ ما در افغانستان بیش از حد طولانی شده و باید برای پایان آن تدابیری سنجیده شود“.

نزدیک شدن طالبان به روسیه، چین و ایران موجب نگرانی امریکاست و صحبت های اخیر کرزی در ماسکو و تهران به هیچ صورت برای امریکایی ها خوش آیند نیست.

در سفر هیئت فرستاده شده از جانب ارگ به دوحه، روی نشستی در دبی نیز توافق صورت گرفت. در این نشست که قرار است به ابتکار پگواش در نیمۀ ماه نوامبر برگزار گردد، تعدادی از فعالان سیاسی از داخل و خارج افغانستان با نماینده گانی از دفتر سیاسی طالبان در قطر شرکت نموده و در مورد اوضاع افغانستان بحث نمایند.

بعد از آخرین نشست از این دست که در ماه دسامبر ۲۰۱۵ در دوحه صورت گرفت، با وجود تلاش های پگواش، نشست دیگری امکان پذیر نشد زیرا دولت افغانستان با چنین نشست ها مخالفت کرده بود. توافق با نشست دبی در شرایط کنونی نشان از تغییر در سیاست ارگ دارد که در کنار سایر عوامل، مخالفت های داخلی و فشار ها برای کناره گیری این حکومت دراین رابطه بی نقش و اثر نیست.