وحید مژده

روز ۲۷ دسامبر در ماسکو نشست سه جانبه میان چین، فدراسیون روسیه و پاکستان در مورد افغانستان تدویر یافت. چنین نشست بدون شرکت نماینده ای از دولت افغانستان، موجب اعتراض وزارت امور خارجه و پارلمان افغانستان گردید. در نشست ماسکو تقاضا به عمل آمد تا نام های بعضی از رهبران طالبان از لیست سیاه حذف گردد تا آن ها بتوانند در مذاکرات صلح شرکت نمایند.

طالبان از مدت ها قبل این تقاضا را از جامعۀ جهانی داشتند تا بتوانند به منظور سهم گیری برای مذاکرات صلح، آزادانه مسافرت نمایند اما امریکا حاضر به این کار نبود. هرچند طالبان در نشست ماسکو حضور نداشتند، اما یکی از خواست های آنان از در این نشست تأیید شد. چنین تقاضا از طرف چین و روسیه یعنی دو کشور از اعضای شورای امنیت که در عین زمان از قدرت های بزرگ جهانی نیز به شمار می آیند، قدمی بسوی مشروعیت طالبان در سطح بین المللی است.

آنچه که در این میان عجیب می نماید، همراهی پاکستان با این تقاضاست. پاکستان با استفاده از لیست سیاه، هر زمانی که اراده می کرد، رهبران حرف ناشنو طالبان را به زندان می انداخت و یا می کشت. از ملا عبیدالله تا ملا برادر، استاد یاسر و اخیراً ملا احمد الله مطیع و بسیاری دیگر به چنین سرنوشت مواجه شدند. حتی می توان گفت این لیست طالبان را گروگان پاکستان ساخته بود.

از طرف دیگر پاکستان در گذشته با بازشدن دفتر قطر به این دلیل مخالف بود که به نماینده گان طالبان امکان تماس با کشور های دیگر را بدون نظارت پاکستان میسر ساخت. اکنون اگر نام رهبران طالبان از لیست سیاه حذف گردد، آن ها بدون مشکل قادر به مسافرت به هر کشور خواهند بود که این به معنی تضعیف نقش پاکستان در پروسۀ صلح افغانستان است.

پس چرا باید پاکستان با چنین تقاضا همراه شود؟ همراهی پاکستان با این خواست نشان از چالش هایی دارد که پاکستان در سطح بین المللی با آن مواجه است و این کشور را دچار انزوا ساخته است. با ازدیاد مشروعیت طالبان در سطح بین المللی، دیگر رابطه با این گروه رابطه با تروریسم به شمار نخواهد آمد و پاکستان با حمایت روسیه و چین، از فشار های امریکا نجات خواهد یافت. پس می توان گفت پاکستان با دل ناخواسته مجبور به همراهی با این خواست شده است. اما حکومت افغانستان نیز از این موضوع نگران است. در این اواخر رابطه میان طالبان و فدراسیون موجب بروز نگرانی هایی در افغانستان شده است. چنین شایعات تازه گی ندارد و در گذشته حتی افواهاتی شنیده شد که گویا بعضی از فرماندهان طالبان در شمال افغانستان با رهبران فدراسیون روسیه در تاجیکستان دیدار داشته اند.

نشست سه جانبه در ماسکو موجب گردید تا مشرانو جرگه   مقامات امنیتی کشور را برای توضیح فرا خواند. رئیس ادارۀ امنیت ملی کشور در این نشست، نگرانی کشور های همسایه از فعالیت های داعش در افغانستان را عامل اصلی توجۀ این کشور ها به طالبان دانست.

ضمیر کابلوف نمایندۀ خاص فدراسیون روسیه برای افغانستان در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۵ در مصاحبه با آژانس خبری انترفاکس روسیه گفته بود که: “با توجه به حضور گروه داعش در افغانستان، در این رابطه میان منافع ما و طالبان، نوعی نزدیکی ایجاد شده است”.  وی همچنان به وجود کانال های ارتباطی میان مسکو و طالبان در مورد تبادلۀ اطلاعات نیز اشاره کرده بود. منظور وی از این سخن این بود که، “دشمن دشمن می تواند دوست تلقی گردد”.

حکومت وحدت ملی این سوال را مطرح می سازد که چرا فدراسیون روسیه نمی خواهد با این حکومت کمک کند تا با داعش به مقابله برخیزد، اما سروصدا های وجود داشت که حکومت وحدت ملی خود متهم به حمایت از داعش می باشد، این اتهام نیز نه از جانب مخالفین مسلح، بلکه از جانب کسانی مطرح گردید که در داخل دولت بودند. در مقابل حکومت وحدت ملی به این اتهام های سنگین هیچ جوابی نداد و این اشتباه بود که در نتیجه نگرانی کشور های منطقه بیشتر شد.

اما تا آنجا که مسئله به کمک فدراسیون روسیه به طالبان رابطه می گیرد، تا اکنون شرایط طوری نیست که فدراسیون روسیه به طالبان کمک نظامی یا مالی نماید. هنوز حضور داعش در شمال افغانستان چیزی بیش از یک شایعه نیست که بیشتر از طریق رسانه های وابسته به برخی دولت ها پخش می شود و ماسکو این را خوب می داند.

از جانب دیگر ماسکو امیدوار است که با رفتن ترامپ رئیس جمهور منتخب امریکا به قصر سفید، روابط میان فدراسیون روسیه و ایالات متحدۀ امریکا بهبود یافته و تنش های موجود در روابط دو کشور کاهش یابد. در چنین شرایط، روسیه روابط خود با طالبان را در حد تماس های سیاسی برای محافظت جان اتباعش در افغانستان محدود نگه داشته است که این کار تنها محدود به روسیه نیست. این همان کاری است که موسسات مربوط به سازمان ملل نیز انجام می دهند.

اگر خواست نشست سه جانبه در ماسکو تحقق یابد، بیانگر آنست که قدرت های منطقوی به صورت روزافزون به تامین صلح در افغانستان توجه نشان می دهند و این مسئله نیز امکان مذاکرات به منظور پایان جنگ در افغانستان را تقویت می نماید.

هرچند دولت افغانستان به این نشست اعتراض دارد و بدون شرکت نماینده ای از دولت افغانستان «حتی در صورت نیت خوب اعضای شرکت کننده نیز آن را پرسش برانگیز می خواند» اما ضمیر کابلوف، نمایندۀ خاص فدراسیون روسیه برای افغانستان به تاریخ نهم دسمبر در مصاحبه‌ با خبرگزاری انترفکس روسی، این نشست را تداوم دو جلسۀ قبلی در مورد اوضاع افغانستان در بیجنگ و اسلام آباد خوانده و گفته که جلسۀ بعدی در مسکو صورت می‌گیرد.

با توجه به سابقۀ این گونه جلسات، به نظر می رسد که محل برگزاری جلسه بیشتر مایۀ نگرانی است تا مسایل مورد بحث و پیشنهادات مطرح شده در آن. به جواب این نگرانی ها، سخنگوی وزارت امورخارجۀ روسیه وعده داد که در نشست بعدی از حکومت افغانستان نیز دعوت بعمل خواهد آمد.