وحید مژده

دونالد ترامپ در نخستین سفر خویش به عنوان رئیس جمهور امریکا به خارج از کشورش، عازم عربستان سعودی خواهد شد. قرار است او در این سفر از عربستان سعودی، اسرائیل و واتیکان دیدن نماید. ترامپ در مورد سفر خود به عربستان سعودی گفت: «این سفر یک سفر تاریخیست. ما می‌ خواهیم با متحدان مسلمان ما همکاری تازه‌ای را برای مقابله با بنیادگرایی و تروریسم و خشونت آغاز کنیم.»

وزیر خارجۀ عربستان در این مورد گفت که سفر رئیس جمهوری امریکا به عربستان همکاری کشورهای عرب با امریکا در مبارزه با افراطی ‌گرایی در خاورمیانه را تقویت می ‌نماید. البته همزمان با سفر ترامپ به ریاض، عربستان سعودی شاهد اجلاس کشور های اسلامی نیز خواهد بود. از محمد اشرف غنی و نوازشریف صدراعظم پاکستان و تعداد زیادی از سران کشور های اسلامی برای شرکت در این اجلاس دعوت به عمل آمده است.

سفر ترامپ به سعودی بشکل نمادین می تواند نوعی ایجاد تفاهم و همدیگر پذیری میان اسلام، یهودیت و مسیحیت به شمار آید. روابط میان عربستان سعودی و امریکا در زمان ریاست جمهوری اوباما زیاد گرم نبود و این دو متحد عنعنوی در آن دوران روابط زیاد نزدیک با هم نداشتند اما اکنون به نظر می رسد که ترامپ روی‌کرد متفاوتی نسبت به عربستان خواهد داشت و وزیر خارجۀ عربستان نیز با چنین امیدی می گوید:

«این سفر یک پیام روشن خواهد داشت و آن این است که امریکا و کشورهای عرب مسلمان می‌ توانند با یکدیگر همکاری کنند.»

اما نباید گمان کرد که تغییر رویکرد امریکا رایگان خواهد بود، دونالد ترامپ قبلاً در گفتگو با خبرگزاری رویترز گفته است که “صراحتاً بگویم، رفتار عربستان سعودی با ما منصفانه نبوده چون ما برای دفاع از عربستان مقدار عظیمی پول از دست می ‌دهیم.” این سخن ترامپ به این معناست که کشور های ثروتمند اما از نظر نظامی ضعیف در مقابل حمایت های امریکا از آنان باید سخاوت مندانه دست به جیب ببرند.

امریکا در گذشته ادعای رهبری جهان را داشت و چنین ادعا نیازمند هزینه و صرف پول نیز بود اما به نظر می رسد که ترامپ به عنوان یک تاجر در صدد است تا روابط این کشور در سطح بین المللی را بیش از پیش تجارتی سازد. در این رویکرد جدید، امریکا در نقش یک “بادی گارد” ظاهر می شود و دیگر این حمایت ها رایگان نخواهد بود.

قرار است در این سفر یک معاملۀ تسلیحاتی به ارزش ۱۰۰ میلیارد دالر میان ریاض و واشنگتن به امضا برسد. این معامله قبلاً به دلیل جنگ داخلی در یمن و احتمال کشته شدن غیرنظامیان به حالت تعلیق در آمده بود اما به گفتۀ وزیر خارجۀ عربستان، اکنون رئیس جمهور ترامپ تلاش می کند تا موانع فروش جنگ افزار از سر راه برداشته شود. آنچه که این معامله را آسان تر ساخته، همسویی سیاست های سعودی و اسرائیل در برابر ایران است و هم امریکا و هم اسرائیل مطمین اند که از این سلاح ها علیه اسرائیل استفاده نخواهد شد.

ترامپ به عنوان یک تاجر می داند که کدام کشور ها برای تجارت زمینه های مناسب دارد. سعودی درگیر جنگ در یمن است و نیاز به سلاح های امریکایی دارد و ترامپ هم برای حمایت تاجران از صنعت اسلحه سازی و تاجران اسلحه، سفر خود به کشور های خارجی را از سعودی آغاز کرد در حالی که از زمان رونالد ریگان، روسای جمهور امریکا بعد از انتخاب شدن، نخستین سفر خویش را به کشور های همسایۀ ایالات متحده یعنی مکزیک و کانادا انجام می دادند.

مسئلۀ دیگری که موجب شده بود تا اوباما زیاد به روابط با سعودی ارزش قایل نباشد موضوع حقوق بشر بود. دولت سعودی متهم به نقض حقوق بشر است اما دولت ترامپ با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است که:

«وظیفۀ ما این نیست که به دیگران بگوییم چگونه زنده گی کنند. وظیفۀ ما این است که با دوستان و شرکای ما ائتلافی را برای مبارزه با تروریسم و تأمین امنیت و ایجاد ثبات در خاورمیانه شکل بدهیم.»

قرارداد اتومی مشهور به “برجام” که میان ایران و شش کشور بزرگ جهان در زمان ریاست جمهوری اوباما به امضا رسید با مخالفت ترامپ مواجه شده و همچنان رئیس جمهور ترامپ از تلاش های ایران برای تقویت نفوذش در شرق میانه به خصوص در سوریه بشدت انتقاد می نماید. این سیاست ها موجب نزدیکی میان سعودی، امریکا و اسرائیل شده است. سعودی امیدوار است که به زودی امریکا سیاست های جدیدی را در قبال ایران اجرایی سازد که نتیجه اش فشار های بیشتر بر تهران باشد. وزیر دفاع امریکا قبلاً در سفر به خاورمیانه، ایران را به ایجاد بی ‌ثباتی در منطقه متهم کرده بود. ژنرال متیس در سفر اخیرش به اسرائیل هم ایران را متهم کرده بود که به تهدید اسرائیل و همسایگانش در منطقه ادامه می ‌دهد. روزنامۀ واشنگتن پُست به نقل از یک مقام کاخ سفید هدف سفر ترامپ به عربستان را هماهنگی بیشتر برای مقابله با گروه “دولت اسلامی” و ایران عنوان کرده است.