عنایت

بازهم درآستانۀ رستاخیز ۲۴حوت هرات باستان قرار داریم. درست۳۹ سال پیش در شهر هرات در همین روزها مردم شهید پرور و قهرمان آن ولایت شورش جسورانه و تاریخی را انجام دادند که سرآغاز پیروزی مجاهدین و افتضاح رژیم دست نشاندۀ آن زمان گردید. هر روزی که از انقلاب و رستاخیز قیام هرات می‌گذرد، خاطرات و درس‌های به یاد ماندنی آن برای مردم ما پراهمیت می گردد و بر شجاعت قیام کننده گان تحسین و به روح شهدا و رفته‎گان آن روز فراموش ناشدنی درود می فرستند.

درمورد عوامل و نحوۀ چرخش حرکت، عملکرد مردم درآن وقت، پیش زمینۀ تاریخی آن روز، روایتگران حرف‌های گفته اند. به طور قطع می توان استنباط نمود که در این قیام خونین انگیزهای دینی، فرهنگی، تاریخی، عوامل تبعیض و استبداد حاکم منجر به رستاخیز مردمی گردید.

شاهدان عینی که هنوز خیلی‌ها شان در قید حیات اند، گفته اند، این قیام پاسخی در برابر کودتاگران هفتم ثور ۱۳۵۷ بود که تازه به حاکمیت رسیده بودند و دست به اعمال وحشیانه در برابر مردم زده اند. در کنار این، انگیزه‌های دینی را نسبت به جریان‌های سیاسی با اهمیت می دانند و نقش رهبری شخصیت ها و جریان های راستگرا را که عدۀ از جوانان را برای یک رستاخیز مردمی بسیج نموده بودند، تأثیر گذار می دانند. شاهدان گفته اند که ایمان مردم نسبت به پیروزی در برابر ظلم وستم، قتل‌های دسته جمعی که از طرف رژیم صورت می گرفت آنان را واداشت تا به طور خود جوش با دستان خالی در برابر رژیم الحادی و کفری آن زمان بشورند.

وقتی مقاومت مردم را خلقی‌ها در هرا ت دیدند، با امید این‌که انقلاب پوشالی شان از دست نرود، قیام مردمی هرات را به شدت سرکوب نمودند و با شهادت رساندن ۲۵ هزار نفر، در کوچه های آن شهر خون جاری نمودند. در بسیاری از آثار و اسناد نشر شده، گفته شده که در روزگاری که جنبش ۲۴ حوت ۱۳۵۷هرات به وقوع ییوست، لرزۀ مرگ بر پیکر رژیم در سراسر کشور مستولی شد و از روس‌ها خواسته اند، تا مداخلۀ مستقیم در دفاع از حاکمیت نامشروع شان نماید. یک سال بعد بود که شوروی‌ها در ششم جدی سال ۱۳۵۸ به کشور ما از زمین و هوا لشکر کشی نمودند.

براساس گفته‌های شاهدان عینی و با مراجعه با منابع داخلی و بیرونی چنین بر می آید که در قیام ۲۴ حوت عامل های ذیل تأثیر گذار بوده است:

عامل فرهنگی:

برخوردهای بی خردانه، تجاوز به ارزش های دینی و نوامیس ملی، کشتن و بستن مردم بی گناه عامل اساسی قیام مردم هرات به شمار می رود. وقتی مردم متدین این خطۀ باستانی می بینند که مزدوران جناح های خلق پرچم به ارزش های مردم هتاکی می کنند، به مال و نوامیس مردم تجاوز می کنند، دست به قیام مردمی زدند. آنان تعهد نمودند که مرگ با غرور را نسبت به زنده گی ننگین زیر اسارت ترجیح بدهند.

                       ص۵

عامل سیاسی:

هرچند کارشناسان و مردم عادی به این بارو اند که انگیزۀ قیام حوت بیشتر رنگ دینی و مردمی داشت، اما حضور نیروهای وابسته به بلوک شرق یعنی خلق و پرچم که اساساً به ارزش‌های مردم بیگانه بودند و با حمایت و پیشتیبانی شوروی ها به قدرت رسیده بودند، در برانگیختن مردم و جهت گیری های سیاسی از جمله نهضت اسلامی در قیام هرات بی تأثیر نبود. خیزش مسلحانۀ مردم در برابر نیروهای وابسته به اتحاد جماهیر شوروی متوفی، بدون پشتوانۀ سیاسی امکان پذیر نبود. زیرا در پشت این قیام افرادی از نهضت اسلامی حضور داشتند که در بسیج مردم و حرکت شان تا مرحلۀ پیروزی نقش ایفا کردند و مردم را از نیات شوم و برنامه‌های یک سان سازی افغانستان آگاهی می دادند.    ص۶

عامل اقتصادی:

در طول تاریخ دیده شده است که افغانستان کشور عقب نگه داشته شده و فقیر است. فقر و تهی دستی به طور طبیعی دامنگیر مردمان   ص۶

این سرزمین را نه‎گرفته است، بلکه نظام‌های حاکم به جای پیشرفت ترقی و کار آفرینی به مردم، فقر، گرسنه‌گی، استبداد، جهل، بی سوادی، کشت و کشتار دسته جمعی، خفه ساختن صداهای مخالفان و بلاهای این چنینی را به این سرزمین تحمیل نمودند که مردم هرات از این امر مستثنی نه‎بود. ولایت هرات از نقطه نظر جغرافیای و ژئو ایکونومیک در موقعیتی بهتر قرار دارد و در صورت توجهی حاکمیت‌ها به رشد اقتصادی زودتر وخوب‌تر می تواند برسد. در حالی‌که جناح های خلق و پرچم قبل از رسیدن به قدرت برای مردم وعده‌های (کور، کالی و دودی) داده بودند، اما با رسیدن به قدرت توسط اربابان شان، این وعده‌ها میان تهی از آب در آمد و شاخص های کور، خانه، کالی، لباس، دودی، نان، خیالات بیش نبود. نیروهای چپ وقتی به قدرت تکیه زدند، به جای خدمت به مردم، به جان مردم افتیده و زنده گی را که خداوند برای هر ذی‌روح انعام کرده بود، از آنان گرفتند که نمونۀ آن را ۲۵هزار شهید هرات در یک روز داریم.

عامل ایدئولوژیک:

 طی سال‌های که ازآن به نام دهۀ دموکراسی یاد می کنند، نیروهای خلق و پرچم با استفاده از فضای حاکم بلوک شرق و تأثیرگذاری آن بر امنیت و روابط بین الملل، بیشترین سهم را در قدرت داشتند و از این رهگذر به تبلیغ ایدئولوژی پرداخته اند که آرشیف رسانه‌های حکومتی آن زمان این ادعا را تثبیت می کند. اما نیروهای چپی طی این مدت هرگز نتوانسته اند در هرات به عنوان یک نیروی چشمگیر در بین مردم جا باز کنند و از دیار خواجه عبدالله انصار سرباز گیری بیشتر نمایند. ص۶

از این روی رژیم وابسته نسبت به مردم هرات نوع کینه و عقده را در دل داشتند. چنانی‌که حفیظ الله امین در یک سخنرانی اش گفته بود: “تا ما هرات را پاک نکنیم و ریشۀ مخالفان را درآنجا نخشکانیم، اهداف انقلاب ثور را در افغانستان پیاده کرده نه می توانیم”

همچنان به گفتۀ قاضی نذیر احمد وکیل هرات و شاهد عینی آن روز، نیروهای مزدور درجریان بمباردمان شهر هرات که به تاریخ ۲۴ و۲۵ حوت یعنی یک روز بعد از رستاخیر رخداد، گروهک های خلق و پرچم از پشت مکروفون های مسجد جامع هرات توسط بلندگوی ها در سرتاسر شهر پخش می شد، با وقاحت و بی شرمی اعلان می کردند که “ما مردم هرات را بکار نداریم، هرات را به تلی از خاک مبدل می نماییم”

پس از آن روزگار، روز های سختی در سراسر کشور عزیزما سپری شد، به قول مشهور زمستان رفت تنها سیاهی به زغال ماند، امروز با گذشت ۳۹سال از آن روز مردم هرات ۲۴ حوت را گرامی می دارند و به یاد خون پاک شهدا سالروز قیام حوت را جشن می گیرند، به تپۀ شهدا و به مزار پیر هرات خواجه عبدالله انصار می روند و با روح پاک جان باخته‌گان آن روزگار اتحاف دعا می نمایند.