وحیدمژده

بعد از دو نشست قبلی که در کمتر از سه ماه در مورد افغانستان در ماسکو صورت گرفت، قرار است نشست سوم با شرکت دوازده کشور به تاریخ ۱۴ اپریل در ماسکو برگزار گردد. جالب است که نشست اول سه جانبه و دومی شش جانبه بود، برای شرکت در نشست سوم از دوازده کشور دعوت به عمل آمده است. آیا دو برابر ساختن دقیق تعداد کشور های شرکت کننده در این نشست ها تصادفی است و یا اینکه طبق برنامه صورت می گیرد که در این صورت باید انتظار داشت تا در نشست چهارم از ۲۴ کشور دعوت به عمل آید؟!

در نشست سوم ماسکو در کنار کشور های چین، پاکستان، ایران، افغانستان و هندوستان که در نشست شش جانبه در ۱۵ فبروری حضور داشتند، از ایالات متحدۀ امریکا و تعدادی از کشور های آسیای میانه نیز دعوت به عمل آمده است اما مقامات امریکایی به این دلیل که در مورد این نشست از قبل با آن ها مشورت صورت نگرفته است، به حضور در این نشست جواب رد دادند. از جانب دیگر همزمان با این جریانات، مقامات نظامی امریکا مدعی شدند که روس ها به طالبان در جنگ کمک می کنند. در جواب این اتهام، الکساندر مانتیسکی سفیر روسیه در افغانستان گفت که، ما به طالبان کمک نکرده ایم و امریکا با چنین اتهام بستن ها می خواهد شکست خود در افغانستان را توجیه نماید.

نگرانی روسیه از نا امنی های افغانستان زمانی اوج گرفت که از یک طرف سروصدای ظهور داعش در شرق افغانستان بگوش رسید و از جانب دیگر شایعاتی مبنی بر دست داشتن بعضی از عناصر در دولت افغانستان در حمایت از این گروه حتی در پارلمان افغانستان مطرح شد. از آنجایی که بخشی از جنگجویان داعش را کسانی تشکیل می دهند که از جمهوری های آسیای میانه به آنجا رفته اند، نگرانی از بازگشت آن ها به این جمهوری ها دغدغۀ مهم رهبران کرملین را تشکیل می دهد.

از اینجا بود که روس ها چالش نا امنی های افغانستان را جدی گرفتند و تماس های نزدیک تری با طالبان برقرار کردند؛ گروهی که در افغانستان با داعش درگیر جنگ است.

در شرایطی که گفته می شد روس ها قصد کمک نظامی به طالبان را برای سرکوب داعش دارند، فدراسیون روسیه تلاش هایی را به منظور حل مشکل افغانستان از راه صلح آمیز آغاز کرد. در نخستین تلاش ها از این دست، ماسکو در اواخر دسامبر سال ۲۰۱۶ شاهد نشست سه جانبه میان روسیه، پاکستان و چین بود که شرکت کننده گان در آن نشست خواهان حذف نام های رهبران طالبان از لسیت سیاه شدند.

دعوت نشدن افغانستان به این نشست، موجب اعتراض کابل شد که روس ها در نشست شش جانبه در ۱۵ فبروری ۲۰۱۷ با دعوت از حکومت افغانستان به آن جواب دادند اما حکومت افغانستان با اعزام یک هیئت پایین رتبه به این نشست نشان داد که تلاش های روس ها را جدی نمی گیرد.

با توجه به این که امریکا در نشست ۱۴ اپریل در ماسکو شرکت نمی کند، انتظار می رود که افغانستان با اعزام یک هیئت پایین رتبه، بار دیگر عدم تمایل خود را به تلاش های روسیه در این زمینه نشان دهد.

نقش پاکستان:

پاکستانی ها همیشه در صدد بوده اند که هیچ مذاکرۀ صلح در مورد افغانستان بدون حضور آنان برگزار نگردد. زمانی که امریکا و طالبان در مورد بازشدن دفتری برای طالبان در قطر به توافق رسیدند، پاکستانی ها تلاش های فراوان براه انداختند تا این دفتر باز نشود زیرا نماینده گان دفتر قطر بدون حضور نماینده گان پاکستان به کشور های مختلف رفت و آمد دارند. زمانی که روس ها در سال ۲۰۱۵ در تلاش تماس های نزدیک تر با طالبان شدند، پاکستان از این جریان اطلاع یافت و ملا عبدالجلیل سابق معاون سیاسی وزارت خارجۀ طالبان را به ماسکو فرستاد. ملا جلیل که از نزدیک ترین عناصر وابسته به پاکستان در صف طالبان است، تلاش نمود تا به روس ها بقبولاند که نماینده گان طالبان در قطر عناصر مطلوب نیستند.

سفر های نماینده گان دفتر قطر به روسیه موجب شد تا نگرانی روس ها از طالبان کاهش یابد اما پاکستان چندین بار با اعزام افرادی به نام طالب به ماسکو سعی داشت تا به روس ها نشان دهد که طالبان یک دست نیستند و به گروه های مختلف منشعب شده اند. در این میان ملااختر محمد منصور که سخت در تلاش بود تا با ابتکار سیاسی روابط طالبان را با کشور های دیگر بهتر سازد، مانع پاکستان بود. کشته شدن منصور در حقیقت مانع بزرگی را از سر راه پاکستان برداشت.

در نشست سه جانبه و شش جانبه، نماینده گان پاکستان به روس ها گفتند که طالبان به دو دسته یعنی تندرو و میانه رو تقسیم شده اند و راه حل مشکل افغانستان تماس با طالبان میانه رو است در حالی که دفتر قطر نماینده گی از طالبان تندرو می نماید.

در چند هفتۀ گذشته نیز افرادی از طالبان که پاکستان آن ها را ”میانه رو“ معرفی می کند به رهبری ملا جلیل به ماسکو رفته بودند. این سفر قبل از سفر حنیف اتمر مشاور امنیت ملی ریاست جمهوری به ماسکو صورت گرفت. روس ها به اتمر نیز اطمینان دادند که هدف شان از تماس با طالبان، تقویت آنان در برابر حکومت افغانستان نیست.

یک منبع نزدیک به طالبان می گوید که ملا جلیل ماموریت داشت تا به روس ها بگوید که ملا هبت الله در تحریک طالبان فاقد قدرت اجرایی بوده و سررشتۀ امور بدست سراج الدین حقانی است. بنا براین اکنون جناح تندرو طالبان که توسط ”گروه حقانی“ رهبری می شود این تحریک را در کنترول خود دارند اما در این میان عناصر میانه رو هم در تحریک وجود دارند که مخالف تندروی اند و من به نماینده گی از آنان به ماسکو آمده ام.

ملا جلیل در مورد دفتر قطر نیز گفته بود که این دفتر تحت کنترول دولت های سعودی و قطر است و شما به افراد این دفتر باید اعتماد نکنید.

در عین زمان گزارشاتی به نشر رسیده که گویا پاکستان تعدادی از طالبان را برای مشورت در مورد نشست ماسکو به اسلام آباد فرا خوانده است. طالبان در این مورد به وضاحت چیزی نه گفته اند و سخنگوی وزارت خارجۀ پاکستان نیز از هرگونه تبصره در این مورد خودداری ورزید اما روزنامۀ جنگ چاپ پاکستان از قول ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان این شایعات را رد کرده و گفته است که اگر فدراسیون روسیه برای شرکت در نشست ماسکو از آن ها دعوت به عمل آورد، طالبان روی این پیشنهاد غور خواهند کرد.

در شرایطی که دفتر سیاسی طالبان در قطر مستقیماً با ماسکو در تماس است، این نیاز که طالبان بخواهند از طریق پاکستان به نشست ماسکو دعوت شوند، پرسش برانگیز است. بعضی از حلقه های نزدیک به طالبان به این باور اند که هدف پاکستان از شامل ساختن طالبانی که عضو دفتر سیاسی طالبان نیستند به این پروسه ”مانند ملا عباس آخند مسوول کمیسیون صحی“ و یا کسانی که قبلاً از این گروه جدا شده اند، به منظور بی اعتبار ساختن دفتر قطر نزد روس ها صورت می گیرد تا رابطۀ طالبان با روسیه نه از طریق قطر، بلکه از طریق پاکستان صورت گیرد.

هرقدر نقش افغانستان در این نشست کم رنگ تر باشد، فرصت بهتری بدست پاکستان قرار خواهد گرفت تا بگوید که حکومت افغانستان خواهان صلح نیست و به این ترتیب نگرانی از اوضاع افغانستان به خصوص در میان کشور های همسایه افزایش یابد.