ابوبکر سبزوار

نشست انقره در مورد منازعۀ سوریه روز چهارشنبه ۱۵حمل با شرکت رؤسای جمهور کشورهای ترکیه، ایران و روسیه با اعلامیه‎ای پایان یافت که در آن تاکید شده بود: ”جنگ سوریه راه حل نظامی ندارد“.

بسیاری از جنگ هایی که بعد از جنگ جهانی دوم در جهان براه افتاد و از بشریت میلیون ها قربانی گرفت، راه حل نظامی نداشت زیرا در آن جنگ ها بیش از کشوری که درگیر جنگ بود، کشورهای حامی طرف های جنگ در جستجوی منافع خود بودند و زمانی که جنگ به مرحله ای رسید که دیگر منافعی برای جهت های حامی جنگ نداشت، با تفاهم میان همین کشورها به پایان رسید. به نظر می رسد که پوتین، اردوغان و روحانی نیز به همین نتیجه رسیده باشند اما در بعضی از موارد، جنگ فقط برای کشورهای حامی جنگ به پایان می رسد اما در کشور درگیر جنگ همچنان این آتش خانمان سوز شعله ور باقی می ماند.

جنگ در سوریه نیز که با طلیعۀ بهار عربی در جهان عرب در هفت سال قبل آغاز گردید، با دخالت کشورهای دیگر مبدل به یک جنگ داخلی شد که تا اکنون بیش از یک میلیون کشته برجا نهاده است. حمایت کشورهای دور و نزدیک سوریه از گروه های مختلف شبه نظامی دراین کشور، این جنگ را برای مردمش چنان مصیبت بار ساخت که ۵ میلیون سوری مجبور به ترک کشور خود گردیدند.

دراین جنگ، ایران و روسیه با حمایت از نظام بشارالاسد در حقیقت در برابر امریکا،   ترکیه و عربستان سعودی ایستادند که خواهان براندازی نظام اسد بودند و حمایت همین دو کشور موجب شد تا اسد از سقوط حتمی نجات یابد. وحشتی که دراین جنگ به نمایش گذاشته شد در تاریخ جنگ های داخلی بی پیشینه بود. استفاده از سلاح های کیمیاوی یکی از جنایاتی بود که دراین جنگ دیده شد و به کشتار وسیع غیرنظامیان منجر گردید.

این جنگ موجب ظهور گروهی به نام داعش شد که با استفاده از نام اسلام ولی در حقیقت برای بدنام ساختن اسلام دست به جنایات هولناک زد. داعش که توانسته بود در بخش هایی از خاک سوریه و عراق خلافت خودخواندۀ خود را برپا نماید، سرانجام به دلیل همان جنایات، از حمایت حتی هواداران خودش نیز محروم شد و تن به شکست داد اما با وجود این شکست و از دست دادن قلمروش، هنوز به عنوان یک چالش تروریستی در جهان باقی است.

حسن روحانی در نشست انقره، عربستان سعودی را به عنوان کشوری که با حمایت از داعش، دراین جنایت ها دست داشت مورد انتقاد قرار داد اما حقیقت امر اینست، همه کشور هایی که در جنگ سوریه دخالت داشتند، در کشتار بیش از یک میلیون غیرنظامی سوری مقصر اند.

تاکید بر این حقیقت که مشکل سوریه در میدان جنگ حل نمی شود به معنی پایان جنگ در این کشور نیست. در چند هفتۀ اخیر رژیم اسد با حمایت ایران و روسیه به منطقۀ غوطۀ شرقی حمله ور شد و بمباران های وحشیانۀ این منطقه به کشته شدن هزاران غیرنظامی انجامید.

دولت ترکیه که دراین جنگ از گروه های مخالف اسد حمایت می کرد، دراین اواخر به منطقۀ عفرین در مرز خود با سوریه حمله کرد و جنگجویان کرد را از این منطقه بیرون راند.

امریکا که می داند دیگر جنگ سوریه نفعی به حالش ندارد، در صدد است تا پای خود را از این منازعۀ خونین بیرون کند اما برای عربستان سعودی که نیروی نظامی زمینی برای اعزم به سوریه ندارد و خود درگیر یک جنگ به بُن بست رسیده در یمن است، وضع در سوریه نگران کننده است. اسد به حمایت ایران در سوریه همچنان برسر قدرت باقی مانده است. ایران متهم است که به حوثی ها در یمن سلاح می فرستد. اگر جنگ در سوریه به پایان برسد، ایران فرصت بسیار مناسبی برای فشار های بیشتر بر عربستان سعودی بدست خواهد آورد. به همین دلیل سعودی خواهان خروج نیروهای امریکایی از سوریه نیست اما ترامپ در مقابل حضور نیروهایش در سوریه از سعودی ها خواهان پول است.

ترکیه که در ابتدای این جنگ در کنار امریکا ایستاده بود، به دلیل حمایت امریکا از کُردها به مخالفت با سیاست های امریکا پرداخت و اکنون با روسیه روابط نزدیک برقرار کرده است. اردوغان با استفاده ازاین نشست توانست با روسیه به توافق های مهمی در مورد روابط تجاری دست یابد که مهمترین آن ساختن یک نیروگاه اتومی به کمک روسیه در ترکیه است.

به نظر می رسد که ایران و ترکیه به دلیل داشتن اقلیت های کُرد در کشورهای شان، لااقل دراین مورد باهم زمینه هایی برای همکاری مشترک دارند. در بیانیۀ پایانی این نشست سران سه کشور بر وحدت جغرافیایی سوریه تاکید ورزیدند که در آن آمده بود: ”سران سه کشور عزم خود را مبنی بر ایستاده گی در برابر مقاصد جدایی طلبانه که به دنبال تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و امنیت ملی کشور های همسایه است، ابراز داشتند.“

نشست انقره نشست سوم میان این سه کشور بود. نشست اول در سال گذشته در شهر سوچی روسیه برگزار گردید و قرار است ایران میزبان نشست بعدی در مورد صلح در سوریه باشد که در اواخر ماه ثور امسال در تهران برگزار گردد.