ابوبکر سبزوار

اخراج گستردۀ دیپلمات های روسی از کشور های غربی و عکس العمل ماسکو در برابر آن، نشان از تشدید جنگ سرد میان دو طرف دارد. به نظر می رسد که قطب بندی های جهانی که بعد از فروپاشی اتحادشوروی از میان رفته بود، اکنون خود را در ابعاد مختلف از مسابقات تسلیحاتی گرفته تا نبرد های پنهان جاسوسی و به تبع آن در سطح روابط دیپلوماتیک نمایان می سازد.

جنگ دیپلوماتیک جدید میان روسیه و کشور های غربی زمانی آغاز شد که دولت انگلیستان، روسیه را به سوء قصد به جان سرگئی اسکریپال یک جاسوس سابق روسی و دخترش یولیا متهم کرد و دراین مورد از روسیه خواهان وضاحت گردید. اسکریپال که برای ادارۀ جاسوسی انگلیستان کار می کرد، در سال ۲۰۰۴ در روسیه دستگیر و به جرم خیانت به زندان افتاد اما در سال ۲۰۱۰ در یک تبادلۀ زندانیان آزاد شد و به انگلیستان انتقال یافت که از آن به بعد در آن کشور زنده گی می کرد.

تحقیقات نشان داد که اسکریپال و دخترش توسط یک گاز کشندۀ اعصاب به نام “نویچوگ” مورد حمله قرار گرفته بودند. اسکریپال در شفاخانه درگذشت و پولیسی که آن ها را به شفاخانه انتقال داده بود نیز اکنون به دلیل تاثیرات این سم مهلک، در شفاخانه بستری است. در سال ۲۰۰۶ نیز یک جاسوس دیگر روسی به نام الکستاندر لیتویننکو که برای سازمان های اطلاعاتی انگلیس کار می کرد در انگلیستان به اثر آلوده شدن به رادیواکتیف پلوتونیم مسموم شد و جان سپرد که آن پرونده را مرموز ترین پروندۀ ترور قرن نامیدند. شیوۀ استفاده از چنین مواد بشدت خطرناک به شکلی که برای ترورکننده خطر به بار نیاورد، سوالی است که پاسخی به آن یافت نشده و همین مسئله می تواند یکی از عوامل اصلی نگرانی کشور های غربی از این ترور های مرموز باشد. در مورد این گونه ترورها و نقش روسیه در آن تا اکنون از جانب انگلیستان هیچ مدرکی ارائه نشده و نمونه ای از مواد مورد استفاده در ترور نیز بدست نیامده اما با توجه به قراین چنین برداشت می شود که سازمان جاسوسی روسیه در این کار دست دارد.

روسیه هرگونه نقش خویش دراین ترور ها را رد می کند اما به نظر می رسد که انکار روس ها از دست داشتن در ترور اسکریپال برای اقناع کشور های غربی کافی نبوده و اخراج گستردۀ دیپلومات های روسی از کشور های غربی را بدنبال داشته است.

در ابتدا وزارت خارجۀ انگلیستان ۲۳ دیپلومات انگلیسی را از این کشور اخراج نمود و امریکا نیز از این اقدام لندن حمایت نموده و تعدادی ازدیپلومات های روسی را از امریکا اخراج نمود. در مجموع ۲۱ کشور غربی بیش از یکصد دیپلومات روسی را از خاک شان اخراج کردند که بزرگترین اخراج دیپلومات های یک کشور به صورت گروهی در طول تاریخ است.

روسیه نیز در اقدام متقابل، به ده ها تن از دیپلومات های غربی دستور داده تا خاک این کشور را ترک کنند. به نظر می رسد که تنش در روابط میان روسیه و غرب اکنون به بدترین حد ممکن بعد از دوران جنگ سرد رسیده است.

امریکا دستور بستن قُنسلگری روسیه در شهر سیاتل در واشنگتن را نیز داده و دلیل این امر را نزدیکی ساختمان این قُنسلگری به یک پایگاه دریایی و نیز ساختمان شرکت طیاره سازی بوئینگ عنوان کرده است.

چنین اقدامات از جانب کشور های غربی به خصوص امریکا علیه روسیه را می توان نشانۀ روشنی از نگرانی های این کشور ها از نقش روزافزون روسیه در سطح جهانی دانست. این کشور ها درصدد اند تا روسیه را در سطح بین المللی به تجرید بیشتر مواجه سازند.

پیروزی مجدد ولادیمیر پوتین در انتخابات ریاست جمهوری روسیه برای کشور های هم پیمان با امریکا خبر خوشی نبود. فدراسیون روسیه در تحت رهبری پوتین، به دردسری برای غرب و مانعی سرراه گسترش هژمونی امریکا در جهان مبدل شده است. روس ها اکنون توجۀ بیشتری به گسترش جنگ افزار های پیشرفته دارند. مسابقۀ تسلیحاتی میان روسیه و غرب موجب تشدید فعالیت های جاسوسی میان روسیه و کشور های غربی نیز شده است. نبردی که اندکی از  زوایای پنهان آن فقط در جریان وقایعی مانند کشته شدن سرگئی اسکریپال برملا می شود.‏

بنا براین اخراج بی پیشینۀ دیپلومات های روسی از کشور های غربی به بهانۀ ترور یک جاسوس روسی در انگلیستان را می توان تلاش غرب برای جلوگیری از فعالیت های جاسوسی روسیه در کشور های غربی نیز تلقی کرد.

سرگئی اسکریپال به این دلیل در روسیه به ۱۳ سال زندان محکوم شده بود که متهم بود نام های جاسوسان روسیه در کشور های غربی را به سازمان های استخباراتی غرب افشا کرده است. محکمه این اقدام وی را خیانت به کشور دانسته بود.

همانگونه که می دانیم بخش مهمی از فعالیت های جاسوسی میان قدرت های بزرگ، تلاش برای دسترسی به تکنالوژی مخفی نظامی است و این کشور ها سالانه مبالغ هنگفتی را صرف بدست آوردن اسرار نظامی از کشور های رقیب می نمایند. دنیای پشت پردۀ جاسوسی مملو از زدوبند های خونین است که کشته شدن سرگئی اسکریپال ‏می تواند تازه ترین اما نه آخرین مثال از این دست باشد.