وحید مژده

در چهارده سال گذشته روابط میان افغانستان و پاکستان فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده است. دلیل این امر نیز اینست، در حالیکه مقامات افغان پاکستان را بزرگترین دشمن می دانند، در عین حال از این دشمن تقاضا دارند تا صلح و ثبات را به افغانستان باز گرداند.

سیاست افغانستان درگیر چنین تناقضی آشکار است و به همین دلیل گاهی ما شاهد گرمی روابط حتی تا حد امضای قرارداد استخباراتی با پاکستان هستیم و زمانی هم مقامات دولتی ما بصراحت می گویند که پاکستان همسایۀ غیرقابل اعتماد است. از یک طرف از اسلام آباد تقاضا داریم تا طالبان را به میز مذاکره حاضر نماید واز طرف دیگر ادعا داریم که ده جنرال پاکستانی در کنار طالبان، جنگ کندز را از داخل شفاخانۀ دکتوران بدون سرحد در آن شهر رهبری می کردند.

بزرگترین امید در این اواخر این بود که در سفر نوازشریف به امریکا، باراک اوباما با جدیت از وی بخواهد تا در پروسۀ صلح افغانستان سهم فعال بگیرد اما نتایج این سفر به هیچ صورت نمی تواند انتظارات دولت افغانستان را برآورده سازد. به نظر می رسد که امریکا ترجیح می دهد در این رابطه سیاست بی طرفی را دنبال نماید.

قبل از سفر نوازشریف به واشنگتن و در شرایطی که دولت افغانستان پاکستان را متهم به دخالت در جنگ کندز نمود، مقامات پاکستانی اعلام نمودند حاضر اند تا در مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و طالبان بار دیگر وساطت نموده و دور سوم مذاکرات را سرپرستی نماید. این اعلام آمادگی رسمی در شرایطی صورت گرفت که رسانه های افغانستان بصورت مستمر پاکستان را به لشکرکشی به شمال افغانستان متهم می نمودند.

اعلام آمادگی پاکستان به این دلیل صورت گرفت که مسئلۀ افغانستان در اجندای مذاکرات میان نوازشریف و اوباما قرار داشت و نوازشریف می خواست از این اعلان بعنوان یک سند از حسن نیت در قبال افغانستان در مذاکرات خود با اوباما استفاده نماید. همزمان با این اعلام آمادگی، رسانه های پاکستانی سخنان عبدالمنان نیازی یکی از طالبان ناراضی را به نشر سپردند که گفته بود بخشی از طالبان خواهان کناره گیری اختر محمد منصور از رهبری طالبان اند.

هدف از تکرار این مخالفت توسط نیازی این بود تا نوازشریف مخالفت در صف طالبان را بعنوان بهانه ای برای تعویق مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و طالبان عنوان نماید و به امریکا بگوید که ما در این مورد حسن نیت داریم اما در شرایط فعلی اختلاف در صف طالبان مانع مذاکرات است.

رسانه های پاکستانی گزارش دادند که در جریان مذاکرات نوازشریف و اوباما، سه سند دخالت سازمان استخباراتی هندوستان در نا امنی های پاکستان به مقامات امریکایی تحویل داده شد. گفته می شود که این اسناد نمایانگر دخالت مقامات استخباراتی هند از طریق افغانستان در امور پاکستان است. یعنی این دیگران اند که از تروریست ها حمایت می کنند نه ما.

قبل از سفر نوازشریف به امریکا، رضوان اختر رئیس آی اس آی از واشنگتن دیدار داشت و در مورد عملیات نیروهای پاکستانی در وزیرستان به مقامات امریکایی معلومات داد. در جریان دیدار رئیس جمهور اوباما و نوازشریف، اوباما از عملیات ضد تروریستی که تحت نام (ضرب عضب) ادامه دارد ابراز خُرسندی نمود و پاکستان را متحد نزدیک امریکا در منطقه خواند.

نوازشریف در سخنرانی در یک مرکز تحقیقات استراتژیک در رابطه با صلح در افغانستان گفت که، پاکستان نمی تواند هم طالبان افغان را بکُشد و هم از آنها بخواهد تا با دولت افغانستان مذاکراه نمایند. این سخن وی در جواب این خواست افغانستان است که از پاکستان می خواهد تا مراکز طالبان افغان را در داخل خاک پاکستان هدف قرار دهد. وی در ضمن گفت که طالبان افغان مناطق وسیعی در داخل خاک افغانستان را تحت کنترول دارند نیازی به استفاده از خاک پاکستان ندارند.

در حقیقت نوازشریف با این سخنان خود دولت افغانستان را بر سر انتخاب یکی از دو گزینه قرار می دهد؛ کابل باید تصمیم بگیرد که می خواهد با طالبان بجنگد و یا با آنها صلح نماید. راه سومی که جنگ و صلح همزمان باشد، وجود ندارد. اما باید گفت که مخاطب نوازشریف تنها افغانستان نیست، بلکه وی تلویحاً همین پیام را به امریکا نیز دارد که تصمیم دارد تعدادی از نیروهایش را بعد از سال ۲۰۱۶ هم در افغانستان نگه دارد.

قرار است بعد از بازگشت نوازشریف به پاکستان، راحیل شریف لوی درستیز پاکستان به امریکا سفر نموده و با مقامات امریکایی در بارۀ اوضاع منطقه به بحث بپردازد. اینکه یک جنرال پاکستانی قبل از سفر نوازشریف و دیگری بعد از وی به امریکا مسافرت می کنند نشان می دهد که حرف های پشت پرده با نظامیان و سخنان دیپلوماتیک با نوازشریف گفته می شود.

از جانب دیگر در حملۀ مردان مسلح به یک پاسگاه در مرز میان افغانستان و پاکستان، هفت سرباز پاکستانی کشته شده اند. پاکستانی ها مدعی اند که این حمله از خاک افغانستان صورت گرفته است. با این تحولات، رابطه میان اسلام آّباد و کابل از آغاز بمیان آمدن دولت وحدت ملی در افغانستان تا اکنون سرد ترین فضا را تجربه می کند.

سفر نوازشریف به واشنگتن در شرایطی صورت گرفت که هیولای اتحاد شوروی یکبار دیگر در لباس فدراسیون روسیه در برابر غرب قامت برافراشته و وضع در جهان بسرعت در حال تغییر است. در چنین شرایطی به نظر نمی رسد که امریکا بخواهد پاکستان را بخاطر افغانستان زیر فشار قرار دهد، بلکه تلاش می نماید تا اسلام آباد را راضی نگه دارد. در این سفر قرار شد تا امریکا هشت طیارۀ جنگی از نوع اف ۱۶ به پاکستان بفروشد. فروش این طیارات قبلاً به تعویق افتاده بود و اینکه اکنون این معامله نهایی می شود نشان از توجۀ امریکا به پاکستان دارد.