ابوبکر سبزوار

کابل پایتخت افغانستان امروز، زمانی به داشتن هوای پاک و گوارا شهرت داشت. صایب شاعر نامدار سبک هند در توصیف کابل قصیده ای دارد با این مطلع:

خوشا عشرت سرای کابل و دامان کهسارش

که ناخن بر دل گُل می زند دامان هر خارش

اما اکنون هوا و آب این شهر به شدت آلوده شده و زنده گی را برای ساکنانش بشدت دشوار ساخته است. نه تنها هوای این شهر به دلیل ذرات مضر معلق در هوای آن قابل تنفس نیست، بلکه آب آن نیز بشدت آلوده است به عبارۀ دیگر این شهر قابل زنده گی نیست.

در طول پانزده سال گذشته دولت هیچ توجهی به این مشکل نداشت درحالی که از همان آغاز، مشکل زیست محیطی در کابل قابل پیش بینی بود و هشدار هایی داده می شد. دلیل این بی توجهی این بود که متصدیان امور این کشور، تعلق خاطری با این کشور ندارند. مسافرینی اند که افغانستان برای شان یک معبر عبور است تا پولی بدست آرند و مجدداً این کشور را ترک گویند.

هوای آلوده در کابل به عوامل متعدد مربوط است از جمله:

– فساد گسترده در کشور که به تیل های بی کیفیت امکان ورود به بازار را فراهم کرده است.

– گران بودن قیمت گاز و کاهش عرضۀ برق در زمستان که موجب شده تا مردم بخصوص قشر کم درآمد جامعه از مواد انژی زای آلایندۀ هوا از جمله رابر تایر های کهنۀ موتر برای تسخین استفاده نماید.

– گشت و گذار موتر های کهنه بخصوص موتر های دیزلی در شهر.

در تامین آب آشامیدنی صحی هم مشکلات فراوان وجود دارد:

آب از نخستین ضروریات زنده گی انسان است اما در کابل دسترسی به آب آشامیدنی پاک برای اکثریت مردم ناممکن است. در اکثر خانه ها مردم از آب چاه استفاده می کنند درحالی که آب های زیر زمینی در کابل آلوده با مواد سمی و انواع مکروب هاست. نبود سیستم کانالیزاسیون در این شهر موجب شده تا فاضلاب شهری توسط چاه های سپتیک جذبی به زیر زمین سرازیر گردیده و با آب های زیرزمینی یکجا گردد.

حفر هزاران حلقه چاه در مناطق مختلف شهر کابل موجب شده تا سطح آب های زیر زمینی کابل بشدت پایین برود بحدی که در مناطقی که در گذشته آب حتی در روی زمین جمع می شد، اکنون به حفر چاه به عمق ده ها متر نیاز است. در گذشته از برنامه هایی برای آوردن آب رودخانۀ پنجشیر به منظور تهیۀ آب مشروب برای مردم کابل سخن در میان بود اما در شرایطی که سیل کمک های جهانی بسوی افغانستان سرازیر گردید، برای تطبیق این پروژه هیچ توجهی صورت نگرفت. ریاست آب رسانی نیز ساده ترین راه برای تامین آب بعضی از مناطق شهر را در حفر چاه های عمیق دیده و در نتیجه به ذخایر آب زیر زمینی صدمه زده است.

به دلیل کثرت نفوس در این شهر، همه روزه هزاران تُن زباله در شهر انبار می گردد که در بعضی از مناطق این انبار های زباله، روزها در سطح شهر باقی می ماند که تاثیرات منفی آن روی محیط زیست نیازی به توضیح ندارد.

این وضع نابسامان روی صحت مردم تاثیر مستقیم دارد و موجب بیماری های مختلف می گردد. مصارفی که همه ساله بابت تداوی امراض ناشی از خرابی محیط زیست پرداخت می شود، سر به صدها میلیون دالر می زند و از آنجا که تولید دارو در داخل کشور صورت نمی گیرد و از خارج وارد می گردد، می توان تخمین نمود که این وضع چه تاثیر منفی روی اقتصاد کشور دارد.

مسوولین کشور در توجیه این وضع نابسامان می گویند که، این شهر برای حداکثر یک میلیون نفوس در نظر گرفته شده بود اما اکنون در آن بیش از ۵ میلیون نفر زنده گی می کنند. این توجیه غلط است زیرا هیچ شهری را در جهان نمی توان یافت که بصورت دایمی برای نفوس محدود ساخته شود و امکانات توسعه در آن در نظر گرفته نشده باشد.

در جریان توسعۀ این شهر بعد از سال ۲۰۰۱ به دلیل فساد، این شهر طوری توسعه یافت که در آن سهولت های لازم در نظر گرفته نشد. در حالی که لازم بود تا قبل از تعمیر هر ساختمانی، مسایل ضروری چون سیستم کانالیزاسیون، پارکنگ و سایر ضروریات در نظر گرفته می شد.

به همین دلیل امروز شهر کابل در پرتگاه یک فاجعۀ زیست محیطی قرار دارد اما هیچ کس در مورد رفع این مشکلات جوابگو نیست و مقامات مسوول هم به جای توجه برای رفع مشکل، در صدد توجیه غیر موجۀ مشکلات اند.