وحید مژده

یکشنبه ۶ حوت۱۳۹۶ شهر مزارشریف شاهد گردهمایی مشورتی بود که توسط سترجنرال عطا محمد نور والی بلخ و رئیس شورای اجرایی جمعیت اسلامی افغانستان فراخوانده شده بود. دراین نشست حدود یکصد نفر شامل وکلای پارلمان، روزنامه نگاران، فعالان جامعۀ مدنی و تحلیل‎گران و نویسنده‌گان با گرایش‎های مختلف سیاسی شرکت داشتند که اکثراً از کابل به این نشست دعوت شده بودند.

آغاز این سفر با مشکلاتی توأم بود. هنگام فرود طیارۀ حامل میهمانان در میدان هوایی بلخ، در شرایطی که طیاره به فاصلۀ فقط چند متر از خط فرود درحال نشست بود، ناگهان مجدداً ارتفاع گرفت که کاری بسیار خطرناک بود و این شایعه به میان آمد که به دستور حکومت از فرود طیاره جلوگیری شده است.

بعد ازاین پرواز مجدد و چرخشی بر فراز شهر مزارشریف، پیلوت تلاش مجدد برای فرود آمدن نمود و این بار طیاره در شرایطی به میدان هوایی فرود آمد که سرعتی کمی بیشتر از حد معمول در حالت فرود داشت. بعداً گفته شد که یک موتر نیروهای خارجی هنگام فرود طیاره در خط فرود در حرکت بود و پیلوت برای جلوگیری از برخورد طیاره با آن موتر مجبور به پرواز مجدد گردید. این مسئله نشان داد که نیروهای خارجی چقدر نسبت به جان مردم افغانستان بی‎توجه اند.  بعد از رسیدن به شهر مزارشریف، میهمانان مستقیماً به سالون هوتل الماس منتقل شدند که برای تدویر این نشست درنظر گرفته شده بود. اندکی بعد محفل با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید آغاز شد. عطامحمد نور ضمن ابراز خیرمقدم به میهمانان، بیانیۀ مبسوطی در رابطه به جریانان کشور ایراد نمود.

والی بلخ سخنرانی خود را با این شعر آغاز کرد:

آنکه شمشیر ستم بر سر ما آخته است

خود گمان کرده که بُردست ولی باخته است

مقدمۀ سخن وی تصویری از وضع ناگوار کشور بود: افغانستان اکنون در یکی از دشوارترین مراحل تاریخ خود قرار دارد به گونه‎ای که امروزه، جنگ، فقر، تبعیض و تعصب، نفرت پراکنی قومی، سلطه طلبی و انحصارگری کشور را به سوی فروپاشی سیاسی و قطب بندی اجتماعی سوق داده است.

ناظرانی که این روزها وقایع و رویدادهای سیاسی کشور را دنبال می کنند، اذعان می دارند که افغانستان در ۱۶سال اخیر هیچ گاهی مثل امروز از نگاه ذهنی و عینی دچار تجزیه، تفرقه و فروپاشی اجماع نبوده است.

اگرچه مسوولان حکومت وحدت ملی دراین روزها کوشش می کنند در مناسبت های مختلف از اجماع ملی سخن بگویند اما هرکسی که اخبار کشور را از طریق رسانه های جمعی شنیده باشد، حتماً به این اظهارات می خندد و تنش های موجود میان ارگ با بلخ و کندهار و هرات، روابط تیره و تار معاون اول ریاست جمهوری با ارگ و کنار زدن احمدضیاء مسعود، اعتراضات مردمی در قالب جنبش های اجتماعی مثل جنبش های تبسم، روشنایی و رستاخیز تغییر را برویش می‌کشد.

واقعیت اینست که سران حکومت وحدت ملی امروزه با اشتباهات خود چنان به نفرت و تفرقه دامن زده و چنان منزوی شده و پشت خود را از حمایت های مردمی خالی کرده اند که به دولت مردان محصور در عقب دیوار های ارگ و سپیدار تبدیل شده اند تا به رهبران مقتدر.

وی رهبران حکومت وحدت ملی را به “ژرف گفتگو” یعنی اشتیاق به شنیدن و شنیده شدن با روش های عقلانی فراخواند و گفت که وظیفۀ عقل “خیره سری و چیغ زدن نیست” گوش دادن هم است.

وی در ادامه گفت که “دیکتاتور های بزرگ کم تر سخن می گویند و کم تر می شنوند اما دیکتاتور های کوچک زیاد سخن می گویند و کمتر می شنوند”.

والی بلخ دلیل دعوت ازاین نشست را مشورت با اهل خبره به منظور بیرون رفت ازاین وضع خواند و گفت: من دراینجا حضور ندارم که تنها من حرف بزنم. امروز من و شما دراین نشست گردهم آمده ایم تا باهم سخن بگوییم و برای بیرون رفت از وضعیت موجود، دیدگاه ها، آراء و نظریات مان را با همدیگر شریک کنیم… من به نقش شما عزیزان در مبارزه علیه استبداد، خودکامه گی و تمامیت خواهی باور کامل دارم.

عطا محمد نور به صراحت گفت که “مقاومت من در برابر ارگ برای حفظ کرسی ولایت بلخ نیست”. او از حمایت مردم در نقاط مختلف افغانستان از موضع خود در برابر ارگ سخن گفت و اطمینان داد، صدایی که علیه فساد و توطئه چینی حکومت از بلخ برخاست اکنون در اقصا نقاط کشور از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب طنین انداخته است.

هرچند وی گفت که قصد ماندن به کرسی ولایت بلخ را ندارد اما به نظر می رسید که نمی خواهد منفعلانه ازاین کرسی کنار برود و سپس به عنوان یک شخصیت متنفذ محلی فقط در زمان انتخابات به عنوان بانک رای برای به قدرت رسیدن دیگران به کرسی ریاست جمهوری کارآمد باشد و در مقابل نیز مقامی برای خود و احیاناً نزدیکان خود در حکومت جدید بدست آورد.

او نمی خواهد فقط یک رهبر جهادی مورد احترام ظاهری دولت مردان باشد که گاهی در محافل مناسبتی از وی دعوت به عمل آید تا به حمایت از حکومت سخن بگوید و از وی برای تائید مشروعیت حکومت استفاده شود.

او نمی خواهد اشتباه خود و آن هایی را تکرار کند که به عنوان Kingmaker (کنگ میکر) در به قدرت رسیدن دیگران نقشی مهم داشتند اما در نهایت با دسیسه سازی از صحنه حذف شدند. او در همراهی با سیاست مدارانی از شرق و غرب و جنوب کشور، قصد ساختن یک ائتلاف بزرگ را دارد.

او گفت که قصد براندازی نظام را ندارد، اما سران حکومت وحدت ملی را نماینده گان مشروع مردم افغانستان نمی داند. او این جمع را بی ریشه هایی خواند که از راه تقلب بر مقدرات ملت حاکم شده اند. عطامحمد نور به خوبی دریافته است که ابراز مخالفت با حکومت وحدت ملی راه جلب حمایت مردمی است و او توانسته با موفقیت سوار این موج شود.

احساسی که او در نشست گفتمان ملی مشورتی در ۶ حوت ایجاد کرد، نشان داد که عطا محمد نور قصد پرواز در فضای سیاسی بزرگتر از بلخ و حتی شمال را دارد و مخالفین خود را در همین میدان به مبارزه فرا خواند. این کار برای آن هایی که گمان می کردند با کنار زدن عطا محمد نور از بلخ، می توانند او را از صحنه حذف کنند، پیام خوبی نیست. آن ها اکنون باید خود را برای مقابله با رقیب سرسختی که از شمال به میدان آمده، آماده سازند.

مشورت شرکت کننده گان دراین نشست مشورتی به والی بلخ، ادامۀ تلاش های مدنی و مسالمت آمیز برای مهار خودکامه‎گی سران حکومت وحدت ملی به منظور مهار بحران در کشور بود و از وی خواستند تا در جهت ایجاد یک اجماع بزرگتر ملی فراتر از “ائتلاف نجات”  گام های وسیع تر بردارد.